Metaverse Sağlıkta Neleri Değiştirecek
Metaverse’de hastanın fiziksel olarak incelenmesi, verilerin incelenmesi şeklinde değişecektir. Metaverse’de muayene, hastanedeki bir doktor yerine, milyonlarca hastayı tanıyan algoritmalar tarafından yapılacaktır.
Metaverse: İnsanlar dahil doğada veya zihnimizde canlandırdığımız tüm nesnelerin dijital formalarının bulunduğu dijital dünya olarak tanımlayabiliriz. İnsanların ikizleri, binalar, alışveriş merkezleri, eğlence yerleri olabileceği gibi tasarımcıların geliştirdiği bir takım objelerde olabilir.
Metaverse, klasik sanal gerçeklikten (VR) çok daha fazlasıdır. VR gözlükleri ile sanal gerçeklikteki nesneler ile etkileşimimiz olmuyor sadece izleyebiliyoruz. Metaverse’de, kullanıcılar diğer insanlarla görüşebiliyor, alışveriş yapabiliyor, Metaverse’deki nesneler ile etkileşim içerisinde bulunabiliyor.
Henüz bu söylediklerimizi gerçekleştirmek için yolun çok başında olsak da, NFT alışverişleri, sanal gerçeklik uygulamaları, kullanıcıların temsilcileri olacak avatarlar Metaverse’in ilk adımları olarak aşina olduğumuz bilgiler.
Halen geliştirilen bir çok teknoloji ile Metaverse’de duyularımız ile hissetmemize yönelik yeni teknolojiler de geliştirilmektedir. Örneğin Facebook, sanal nesnelere dokunurken parmaklara ve avuç içlerinde hissetmemiz yönelik dokunsal eldivenler geliştiriyor.
Metaverse’in sağlık açısından önemi?
Telesağlıkta ekran görüntüsü üzerinden 2 boyutlu olarak yapılan görüşmeler yerine, üç boyutlu ortamda etkileşimli, giyilebilir cihazlardan ve diğer kaynaklardan toplanmış verilerin değerlendirilmesi ile ile yapılan görüşme, hasta ve doktor için Teletıp’a göre daha gelişmiş bir deneyim sunacağı açıktır.
Metaverse’in sağlık açısından karşı konulamaz cazibesi, Metaverse’de bulunan sanal objelerin, kendileri hakkında bir çok veriyi barındırıyor olmasıdır. Metaverse’de, hastanın dijital ikizinden bahsediyorsak, hastanın tüm sağlık verisine sahip bir sanal ikizinden bahsediyoruz demektir. Hastanın tüm elektronik sağlık kayıtları, fiziksel bilgileri, psikolojik durumu genetik bilgileri, sosyal faktörler, çevresel faktörler dahil kişinin sağlığına etken olan tüm veriler, giyilebilir cihazlar ve diğer kaynaklardan gerçek zamanlı olarak toplanabilecektir.
Web 3.0 olarak adlandırılan yeni çağda geleneksel bir çok iş yapış şekillerimiz değişecektir. Bu çerçevede sağlıkta da birebir görüşerek hastanın fiziksel olarak incelenmesi yerine, verilerin incelenmesi şeklinde değişecektir. Metaverse’de muayene, hastanede doktorlar yerine, milyonlarca hastayı tanıyan sağlık yapay zeka algoritmaları tarafından yapılacaktır. Metaverse’deki doktorlar şikayetiniz nedir diye sormak yerine, hasta tarafından kontrol edilen laboratuvar cihazlarıyla boğaz, akciğer ve kalbi kontrol eden iç organların 3D görüntüsünden elde edilmiş verileri inceleyecekler.
Hastalıkları tedavi etmek için gelişen tüm mükemmel çözümler, yaşam sürelerinin uzaması, psikolojik ,çevresel koşullar nedeniyle yeni hastalıklar ile mücadele etmek zorunda kalıyorsa da, doğumdan itibaren kaydolan genetik bilgileri ve diğer kişisel sağlık bilgileri ile hastalıklar oluşmadan önce tahmin edilebilecek, gelecekte hastalıklardan daha çok sağlığın korunması ve geliştirilmesi yönünde olacaktır.
Metaverse’de sağlık hizmeti mümkün mü?
Bu konuda bir çok startup sanal dünyada sağlık hizmetlerine yönelik çalışmalar yapıyor. Metaverse’de sağlık hizmetleri için geniş bir olasılık yelpazesi olsa da, dijital sağlıkta günümüzün en yaygın iki kategoride meta veri deposu uygulamaları yapıldığını söyleyebiliriz.
Sürükleyici (İmmersive) ortam uygulamaları:
Günümüzde, sağlık hizmeti sağlayıcılarının ve tüketicilerin eğitim,tedavi amacına yönelik etkileşimde bulunduğu sanal veya hibrit dünyalardır. Bu sürükleyici ortamlar tamamen sanal olabilir, VR, AR veya hologramlar aracılığla bir araya gelen gerçek ve dijital dünya karışımı olabilir.
Bu konularda çalışma yapan şirketlerden bazıları şunlardır;
Giblib: Tıbbi eğitim veren platformdur.
Osso VR: Cerrahi eğitim platformu ve dijital kütüphaneyi de barındıran bir sistemdir.
HealthSchalars: Acil durumlarda klinisyenlerin hızlı yanıt vermelerine, yönlendirmelerine yönelik çalışmaktadır.
Embodied Labs :Bakıcıların hasta koşullarını daha iyi değerlendirmelerine yardımcı olur
Eğitim ile birlikte klinisyenlerin prosedürlerini planlamada ve tamamlamada yardımcı olan sürükleyici ortamlar
Vicarius Surgial: Cerrahların minimal invaziv cerrahi robotları kontrol etmek için VR kulaklıklar ile destek olur.
Augmedics : AR navigasyon sistemi ile ortopedik cerrahların implant yerleştirmesine yardımcı oluyor.
Metaverse çözümleri, ameliyathane dışında da eğitimli klinisyenlerin erişimini ölçeklendirmeye yardımcı olabilir.
ThirdEye : Saha acil servis personelinin, hastanın hastaneye gelmeden önce değerlendirilmesine yönelik olarak AR gözlükleri ile değerlendirmesi bakım talimatları vermesine yardımcı olur.
Hastaların tedavilerine yönelik Metaverse uygulamalar
XRHealth :Kronik ağrıların tedavilerine yönelik uygulamadır.
OxfordVR : Hastaların fobilerinin tedavisine yönelik sanal alanlarda terapisini denemelerini sağlar
Floreo : Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların farklı sosyal bağlamlarda davranış becerilerinin gelişmesine destek olur.
Luminopia : Sağladığı dijital ortamlarda Ambliyopi gibi nöro-görsel bozuklukları tedavi etmeye yönelik uygulamadır.
Dijital İkizler
Sağlıkta Metaverse girişimlerinin hayat bulduğu diğer alan dijital ikizlerdir. Canlıların tedavisine, sağlık konusunda destek almalarına yönelik gerçek dünyada bulunan modellerinden aldıkları veriler ile oluşturulmuş bir sanal benzerleridir. Bu dijital ikizler modellenir gerçek varlıklardan sürekli bağlanıp veri alır.
Sağlık hizmetine yönelik dijital ikizlerin bir biçimi, organların ve kas gruplarının ikizlerinin oluşturulmasıdır
Siemens Healthineers : Hastaların kalplerindeki moleküler yapıyı ve biyolojik işlevi simüle eden kardiyak dijital ikizler üzerinde çalışmaktadır. Bu çalışma ile hastanın kalbinin ameliyata,ilaçlara ve diğer müdahalelere nasıl tepki vereceğini simüle edebilecek
Virtonomi :İmplantların ve tıbbi cihazların zaman içinde hastanın vücudunda nasıl tepki vereceğini görmek için dijital kas ve kemik gruplarında oluşan dijital ikizi oluşturulur.
Organ dışında hastaların tüm vücut dijital ikizlerinin oluşturulmasıdır
Q Bio :Uzmanlar, eğitmenler, beslenme uzmanları ve araştırmacılarla hasta anatomisi ve fizyolojik yapısının simulasyonlarını oluşturmak için hastanın hayati bilgilerini, tarama bilgilerini, tıbbi geçmişini, genetik bilgilerini birleştiren kişisel verilerini sanal gösterge panosundan erişilebilmektedir.
Babylon Health :Hastalar içn benzer dijital ikiz gösterge panosu sunar.
Twin Health :Hastaların metabolik hastalıklarını önlemeye yönelik yaşam tarzı değişikliklerini planlamak için metabolizma odaklı dijital ikizdir.
Salgın hastalıklar ve yeni ilaçlara verilecek tepkinin ölçülmesine yönelik büyük ölçekli dijital ikiz topluluk örnekleri
Unlearn : Bir çok hastanın prognostik bilgilerinden oluşan dijital ikizler ile randomize kontrollü çalışmalar yapılmasını hedeflemektedir.
Birlikte Çalışabilirlik Metaverse İçin Büyük Belirsizlik
Facebook dışında şirketler de Metaverse üzerinde çalışıyor: Microsoft , Amazon ve Çinli yeni teknolojilerin devi Tencent. Ancak yukarıda tartışılan uygulamaların hayata geçmeden önce aşılması gereken önemli zorluklar bulunuyor Bunlardan biri birlikte çalışabilirlik tir. Bu güne kadar yaşanan zorluklar göz önüne alındığında sağlık dışında da farklı kaynaklardan gelen bilgilerin entegrasyonunu sağlamak için birlikte çalışabilirlik sağlanması önemli bir zorluk olarak bulunmaktadır.
İnsan yaşamının her yönüne ilişkin veri birikimi, aynı zamanda kademeli bir mahremiyet kaybı anlamına gelecektir. Dijital kimlik de dahil olmak üzere herhangi bir verinin bir siber saldırıda kaybolabileceği riski her zaman vardır. Şimdilik bir çok fırsatlar vaad eden Metaverse, gelecekte bekleneni vermekte zorlanabilir.
Sağlık hizmetlerinde, bu tür teknolojilerin güvenliği ve verimliliğine ilişkin klinik deneylere duyulan ihtiyacın da göz önünde bulundurulması gerekir. Metaverse içinde bir doktora danışmak için yalnızca uygun donanıma (bilgisayar, VR gözlüğü, geniş bant) ve yazılıma değil, aynı zamanda sağlık parametrelerini ölçmek için hassas ve uygun fiyatlı ev cihazları ve giyilebilir cihazlara da ihtiyacınız olacak. Aksi takdirde doktor gerçek zamanlı verilere ulaşamayacaktır.
Dijital ikizin bilgi açısından eksiksiz olması gerekir. Tam kapsamlı veri içermeyen yapay zeka algoritmaları, eksik bilgi girişi nedeniyle potansiyel olarak ölümcül tıbbi hatalar yapabilir. Doktorlar da sadece kritik konuları göz önünde bulundurarak hastanın sağlığı hakkında kapsamlı bilgiye ulaşamamış, Yapay zeka algoritmaları doğru sonuç vermesi için gerekli veriye ulaşamamış olacaktır.
Sanal gerçeklik (VR) kıstlı konularda da olsa tıpta zaten kullanılıyor. Yukarıda açıklamaya çalıştığımız şekilde Metaverse ile VR deneyimi arasındaki fark büyüktür. VR’nin tıbbi amaçlar için kullanıldığını kanıtlayan birçok kanıta dayalı çalışma var. Ama aynı şeyi Metaverse için uzak görünüyor.
Telesağlık, Metaverse’ın bazı özellikleri hayata geçirilerek , sağlık hizmeti sunumunun tamamen yeni bir biçimi haline gelebilir. Bu çalışmalar ile sağlıkta veri üzerinden çalışma özendirilecek, gelecek nesiller doğumdan itibaren kayıt altına alınan verileri sağlığın önlenmesi ve kişiselleştirilmiş tedavi açısından daha verimli sonuçlar alacaklardır.
Kaynak:
.https://aboutdigitalhealth.com/2022/01/27/health-in-the-metaverse/
.https://rockhealth.com/insights/digital-health-enters-the-metaverse/
.https://medicalfuturist.com/how-the-metaverse-could-or-could-not-transform-healthcare/
