Kamu, Üniversite ve Özel Hastanedeki HBYS’ ler Neden Aynı Değildir?
Hastane bilgi yönetim sistemleri (HBYS), en basit şekilde hastanelerin yönetim ihtiyaçlarını karşılamak için tasarlanmış yazılım sistemi olarak tanımlanabilir.
Sağlık Bakanlığı, sağlık kurumlarında kullanılacak HBYS yazılımlarını Kayıt Tescil Sistemi üzerinden yayınlanmaktadır. Ancak Sağlık Bakanlığı belirlediği kriterleri sağlayan HBYS lerin kendi içersin de bir gruplandırmaya gerek duymamıştır. Oysa HBYS’ ler birbirlerinin yerine ikame edilemeyecek kadar farklı özelliklere sahiptirler.
HBYS’lerin kullanıldıkları yerlere göre farklılıkları
HBYS’ lerin gelişmesi için ilgili mevzuatlar, teknolojik gelişmelerin yanında önemli bir yer tutan kullanıcı istekleridir. Kullanıcı istekleri benzer özelliklere sahip sağlık kurumlarından benzer özellikte isteklerin gelmesi nedeniyle , bir guruba odaklanmış firmaların HBYS’ leri odaklandıkları grubun isteklerine göre gelişme göstermekte diğer gruba hizmet veren HBYS’ lerden farklı özelliklere sahip olmaktadır. Örneğin kamu hastaneleri ağırlıklı çalışan HBYS özllikleri , özel hastane veya üniversite hastaneleri ağırlıklı çalışan HBYS’ler ile farklı özelliklere sahip olmaktadır. Aynı şekilde kamu hastanelerinde çalışan ancak ağırlıklı eğitim araştırma hastanesinde de çalışan HBYS ile ağırlıklı ilçe hastanelerinde çalışan HBYS özellikleri birbirinden yine farklı özellikler taşıyabileceği gibi büyük özel hastanelerde hizmet veren HBYS ile küçük özel hastanelerde çalışan HBYS’ler arasında çok büyük farklılıklar vardır.
HBYS’ lerin kullanım yerlerine göre farklarını , Kamu hastaneleri, Üniversite hastaneleri, Özel hastanelere yönelik olmak üzere 3 grupta değerlendirebiliriz.
1-Kamu Hastaneleri HBYS uygulamaları
Sağlık Bakanlığı son yıllarda dijitalleşme konusunda gösterdiği ilerleme sonucunda kamu hastaneleri HBYS’leri, özel hastaneler ve üniversite hastanelerinden daha kapsamlı ve dijital hastane özelliklerine sahip uygulamalar olmuşlardır. Hastanın ilk girişinden taburcu olasıya kadarki süreç ve SGK faturalandırma aşamaları, doktor formları , hemşire formları, orderlar, tamamen dijital ortamda takip edilebilmekte , bir çok işlem otomatik olarak yapılmaktadır. Kamu hastane HBYS’ lerinin PACS , laboratuvar yazılımları kendilerine ait olması nedeniyle entegrasyon sorunu yaşamadan kullanabilmektedirler. Kamu HBYS uygulamaları 1000 yatak üstü ve il bazında tek merkezden çalışabilecek büyük uygulamalarda kullanılabilecek özelliklere sahip uygulamalar olup bir çok hastanenin işlemleri merkezi olarak yapılabilmektedir. Kamunun en önemli önceliği olan yapılan işlemlerin faturaya yansıtılması , gelir kaçağının en aza indirilmesine dayanmaktadır. Bu nedenle Kamuda çalışan HBYS ‘lerde yapılan işlemlerin faturalandırma süreçleri tüm detayları ile takip edilmektedir.Bunu yanında Sağlık bakanlığı kalite süreçleri ve HİMMS stage 6 için gerekli olan klinik karar destek sistemleri temel seviyede bile olsa yapılabilmektedir.
Ancak, kamu hastaneleri HBYS’ leri mevzuat ağırlıklı olarak yapılandırılmışlardır. Kamu hastanelerinde yapılan işlemlerin mevzuat çerçevesinde tüm hastaneler için küçük farklarla aynı işlemlerin benzer süreçlerle yapılması nedeniyle Kamu hastane HBYS ‘leri daha kuralcı ve katı bir yapıya sahip olup her hastanenin isteklerine yönelik esnekliğe sahip olamayabilirler. Diğer taraftan kamu da kullanılan HBYS yazılımları, kamunun daha az ihtiyaç duyduğu klinik süreçler, çeşitlendirilmiş tahsilat özellikleri (çek ,senet,açık hesap ,vezne de indirim …) , finansman , maliyet muhasebesi, anlık stok yönetimi gibi konularda daha kısıtlı özelliklere sahiptir.
Diğer taraftan kamuda kullnılan tüm HBYS ler aynı özellikte değildir. Yine hizmet verdikleri hastanelerin büyüklük ve branşlarına göre farklı özellikte olabilmektedirler. Onkoloji , kardiyoloji gibi uzmanlıkların ,kan merkezi, sterilizasyon gibi uygulamalrı tü detyı ile kullanan eğitim araştırma hastanelerindeki HBYS ile ağırlıklı olarak il veya ilçelerde kullanılan HBYS ler ler arasında fark vardır. Diğer bir fark ise kamu hastanelerinde hizmet verdiği halde il bazında tek bir merkezden hizmet verme özelliklerine sahip olmayan HBYS ler mevcuttur. Bu öncelikle yazılım altyapısının buna uygun olup olmadığı ile ve ildeki farklı ölçek ve branşlardaki hastanelerin aynı uygulama ile tek merkezden yönetilmesi için gereken merkezi kodlama sistemleri gibi özellikler önemli farklardır
2-Üniversite Hastane HBYS’leri
Üniversite hastaneleri diğer hastanelerden farklı olarak aynı muayeneyi paylaşan intörn doktorlar ile birlikte çalışıyor olmaları, ve hocaların araştırmalarına uygun özellikleri taşıyor olmalı.Üniversite hastanelerindeki HBYS’ lerin belki de en önemli özelliği ise birbirinden çok farklı olabiliyor olması. Bu nedenle her HBYS’ nin üniversite hastanelerinin taleplerine hızlı cevap verebilecek altyapıda olması ve firmanın buna odaklı olması en önemli özelliktir. Klinik süreçler kamu ve özel hastanelerinden çok daha detaylı takip edilmesi gerekmektedir.
3-Özel Hastaneler, Sağlık Kurumları HBYS’leri
Özel sağlık Kurumlarındaki HBYS’ ler Üniversite ve kamu HBYS’ lerin den farklılıkları çok esnek olmaları her süreçte manuel müdahaleye izin vermesi nedeniyle her yönetimin isteklerini karşılama özellikleri ön plandadır. Özel hastanelerin tahsilat ve ücretlendirme alternatifleri yönünden zengin seçenekler sunmaktadırlar. Faturalandırma ve tahsilattaki çeşitliliğin yanında yurt dışı ve yurt içi özel sağlık sigorta şirketleri ile olan anlaşmaların uygulanması ve tahsilatı sırasındaki çeşitlilik özel hastane HBYS ‘lerinde bulunması gereken özelliklerdir. Özel hastaneler özel kuruluş olması sebebiyle verimlilik, karlılığın izlenebilmesi buna engel uygulamalar konusunda sistem üzerinden önlemeye yönelik düzenlemeler yapılabiliyor olmalı.Bu da gösteriyor ki özel hastane HBYS leri her türlü esnekliği gösterebilecek yapıda olmalı. Özel hastane HBYS’ lerinde Muhasebe, finansman yönetimi konuları daha gelişmiştir.Maliyete etken konular HBYS üzerinden daha fazla takip edilme ihtiyacı doğmaktadır.
Ancak, yönetimlerin müdahalesine çok açık olan esnek yapının getirdiği manuel uygulamalar özel hastane HBYS’ lerinin tutarlılığını ve gelişimini engellemekte , yazılımın otomatik yapabileceği işlemler manuel yapılmaya devam etmektedir. Özel hastanelerin ölçek ve içerik açısından birbirleri arasındaki büyük farklar nedeniyle örneğin kurumsal bir özel hastanede başarılı çalışan bir uygulama küçük orta ölçekli bir özel hastanede gereksiz işlemlerin bulunduğu bir uygulama olarak memnuniyet sağlamamaktadır.
Özel hastanelerden istenen bir çok yazılı döküman nedeniyle özel hastanelerin dijitalleşmesinin önünde büyük engel oluşturmuş, bu nedenle özel hastane HBYS ‘leri dijital uygulamalar için gelişememişlerdir.
Özet olarak HBYS yazılımlarının kullanım yerlerine göre içerik, ölçek, esneklik ve derinlik özelliklerinden kaynaklı bir çok farklı özellikleri bulunmaktadır.
