Blockchain Nedir, Sağlık Sektöründeki İşlevleri Nelerdir?

Blockchain, 2008 yılında kripto paraların güvenli bir şekilde transferini gerçekleştirebilmek için geliştirilmiştir. Bugün, block chainin kullanım alanları ciddi anlamda genişledi. Bu yazıda, önce blokchainin çalışma mantığını anlattık. Ardından blockchainin sağlık sektöründe kullanım potansiyelini inceledik.

Blockchain (Blok Zinciri) Nedir, Nasıl Çalışır?

Bir bilgisayar kümesi oluşturan birden fazla kişisel bilgisayar düşünelim. Bu bilgisayarların kullanıcılarının herbiri, üzerinde zaman damgası bulunan bir dizi veri kaydı yapıyorlar. Böylece bir dizi veri kaydı, bu bilgisayar kümesi tarafından ortak olarak hazırlanmış ve yönetilmiş oluyor. Oluşturulan veri bloklarının her biri (isimdeki “block” buradan geliyor) şifreleme (“chain” buradan geliyor) ilkeleri kullanılarak sabitleniyor ve birbirine bağlanıyorlar. Sözkonusu bilgisayarlar bir tek tüzel kişiye ait olmadıkları için, blockchain teknolojisi merkezi bir otoriteye/yönetime sahip olmayan bir ağ yaratıyor. Bu da veri güvenliğini sağlamada demokratik bir yöntemin uygulanması anlamına geliyor.

Blockchain veri kayıtlarının tutulduğu elektronik defter herkesin ulaşımına açık ve üzerinde değişimin yapılamadığı bir açık kaynaktır. Blockchain üzerine inşa edilen her şey, doğası gereği şeffaftır ve ilgili herkes eylemlerinden sorumludur. Bu da blockchaini, A noktasından B noktasına veri aktarmak için otomatize edilmiş en basit ve güvenli yöntem yapıyor. Bir işlemin taraflarından biri, bir blok oluşturarak işlemi başlatıyor ve bu blok, ağ etrafında dağıtılan binlerce, belki de milyonlarca bilgisayar tarafından doğrulanıyor. Doğrulanmış blok, tümüyle doğrulanmış ve hatasız bir geçmişe sahip diğer bir zincire ekleniyor. Zincirler oluşturulan ağda depolanıyor. Yani tek bir konumda depolanmıyorlar. Tek bir kaydın yanlışlanması, tüm zincirin milyonlarca durum için yanlışlanması anlamına geliyor. Bu da neredeyse imkansız.

Blockchain’in kullanım örneklerinden biri Bitcoin’dir. Bitcoin bu modeli parasal işlemler için kullanıyor. Ancak blockchainin tek kullanım alanı bu değil. Blockchain’in ücretsiz ve çok güvenli bir yöntem olması, yaptığı işlemler için küçük ücretler kesmek üzerine kurulmuş tüm iş modellerini ve süreçleri yerinden edebilir.

Sağlık Sektöründe BlockChain’in Kullanım Alanları Nelerdir?

Etkili sağlık hizmetleri sunumundaki gelişme büyük ölçüde bilgi teknolojisindeki ilerlemelere bağlıdır. Bilgileri kolay ve ekonomik bir şekilde kaydetme, saklama ve farklı uygulamalar ve sistemler arasında güvenli bir şekilde bilgi paylaşma becerisi, sağlık hizmetlerinin etkili bir şekilde kullanılması için şarttır. Blockchain, bu ihtiyacı karşılamak için kritik bir önem taşımaktadır.

Doktor kimliğinin hızlı ve ekonomik şekilde doğrulanmasını sağlar
Hastanların kendi sağlık kayıtları için erişim kuralları koymasına izin verir, doktorların sağlık kayıtlarına erişebilmesi için belirli bir süre erişim izni verebilir
Hastalar diğer hastanelere bağlanarak, sağlık kayıtlarını otomatik olarak toplayabilir.
Nesnelerin interneti teknoloji yaygınlaştığında, akıllı saat ve telefonlardan doğrudan sağlık verisi çekebilir ve hastanın klinik kayıtlarına yükleyebilir.

Elektronik sağlık kayıtlarının güvenliğinin sağlanması konusundaki endişeler düşünüldüğünde, blockchainin bu alanda da kolaylıklar getireceği anlaşılabilir. Elektronik sağlık kayıtlarında, endüstri standartlarına göre, şu üç güvenlik önlemini almak şarttır. İlk olarak eposta üzerinden aktarılan verileri şifrelemek gerekmektedir. İkinci olarak kişisel sağlık geçmişi korunmalıdır. Üçüncü olarak kullanıcıların kimliği doğrulanmalıdır.

HBYS’nin ABD örneği başlıklı yazımızda da sözünü ettiğimiz gibi, ABD’deki doktorların %35’inin, e-sağlık kayıtları sebebiyle bıkkınlık yaşadıkları görülmüştür. Bu bıkkınlığın sebebi, söz konusu güvenlik öncelikli elektronik sağlık kayıtları sistemlerinin yükünü doktorların taşımasıdır. Mevcut e-sağlık kayıtları sistemleri, hukuki standartlara göre oluşturulmaktadır. Genellikle de kullanım yerinde test edilmez. Ayrıca bu sistemlerin arayüzleri, kullanım açısından kolay değildir. ABD’de doktorların bu elektronik sağlık kayıtları ile çalışma stresinden dolayı erken emekli oldukları belirtiliyor. Türkiye’de de e-sağlık kayıt sistemleri için Sağlık Bakanlığı’nın kurduğu benzer bir sistem mevcut. Sağlık Bakanlığı tarafından 2015 yılında yayınlanan genelge ile sağlık bilişimi alanında faaliyet gösteren başta HBYS olmak üzere, Sağlık Bilgi Yönetim Sistemi üreticileri tarafından uyulması gereken kurallar oluşturulmuş ve Kayıt Tescil Sistemine kayıt edilmeye başlanmıştır (ilgili yazıyı okumak için tıklayın.)

Blockchainin sağlık sektöründe kullanımının yaygınlaşması ile doktorların bu problemlerinin çözülmesi de mümkün. Çünkü blockchain, klinisyenlerin kimlik bilgilerini doğrulamak, hastaların kayıtlarına erişimi kontrol etmek, tıbbi tedarik zincirini güvence altına almak ve klinik testleri doğrulamak için de kullanılabilir.

Dünya sağlık piyasasında blockchainin önemli isimleri ise şöyle: Hashed Health, iSolve, Patientory, Medical Chain, Chronicled, FarmaTrust, SimplyVital Health, The Link Lab, IBM, Change Healthcare, Microsoft ve Optum

Kaynaklar: