Engelliler İçin Yardımcı Teknolojiler
Akıllı teknolojiler ve yapay zeka herkes gibi engellilerin de sosyal, ekonomik ve eğitim hayatına katılımını giderek artırıyor ve topluma daha fazla destek olmalarını sağlıyor.
Engelli ve Yaşlılar için Yardımcı Teknolojiler ile Daha Özgür Bir Toplum İnşa Edilebilir
OECD verilerine göre dünya nüfusunun %15’ini engelli bireyler oluşturuyor. Bu 1 milyar engelli, dünyadaki en kalabalık azınlık. Türkiye’de ise nüfusun yaklaşık %7’si en az bir engele sahip. Buna yaşlanmakta olan nüfus da eklendiğinde, engelli bireylerin hayatını kolaylaştırmaya yönelik teknolojilerin önemi her geçen gün artmakta.
Engelliler arasında bağımsızlık duygusuna sahip olmak, gerek sosyal ihtiyaçlar gerekse istihdam açısından çok önemli. Tekerlekli sandalyeler, engelli bireyler arasında bağımsızlığı teşvik etmek için gerekli ekipmanlardan ilk akla geleni, ancak hareket kabiliyetiyle ilgili olmayan engeller de var. Moore yasasına göre, teknolojinin kapasitesinin her 18 ayda bir ikiye katlanmaktadır ve son birkaç yılda engellilere yardımcı olacak teknolojilerde ciddi adımlar atılmıştır. Hızla gelişen teknoloji sayesinde, engelli insanlar için akıllı cihazlar, yalnızca engellileri değil herkesin hayatını iyileştirmek için kullanılıyor.
Yardımcı Teknolojiler Engelleri Ortadan Kaldırıyor
Yalnızca engellilerin değil, aynı zamanda yaşlıların ihtiyaçlarını da kapsayan, farklı yardımcı teknolojilerin benimsenmesi ve kullanılması, günlük faaliyetlere daha fazla katılım sağlanmasına ve ne yaşın ne de engelliliğin aktivitelere ve iş hayatına katılmada bireylerin önünde bir engel olması gerekmediğine işaret ediyor. Bu anlayışla yaklaşan ticari örnekler arasında, görme engellilere yönelik internet tarayıcısı ChromeVox ve Lookout, hareket güçlüğü olanlar için Voice Access gibi ürünler bulunmakta.
Apple, bu yılın sonlarında bir dizi engelli emojisi tanıtarak engelliler için çeşitliliğe hitap etmiştir. Her biri bir dizi engeli ele alacak şekilde tasarlanmıştır ve bir rehber köpek, işitme cihazı olan bir kulak, tekerlekli sandalyedeki bir kişi, bir protez kol ve bir protez bacak içermektedir. Küçük gibi görünen bu adım, tüm bireyleri kapsayan bir toplum oluşturulmasına katkıda bulunabilir. Microsoft ise, 2018’den beri, engellileri ve yaşlıları göz önünde bulunduran yapay zeka projeleri üzerinde çalışan teknoloji şirketlerine destek veriyor.
Hayatı Kolaylaştıran Uygulamalar Her Alanda Kendine Yer Buluyor
Diğer yandan, İAccess Life uygulaması, engelli kullanıcıların, erişilebilirliklerine göre restoranlar, oteller ve perakende mağazaları gibi işletmeleri derecelendirmesine, incelemesine ve aramasına olanak tanıyor. iAccess Life, daha önce hareket engeli olan kişiler için en iyi uygulamaların bir listesini derlemiş, daha sonra buna engelliler için kullanışlı akıllı cihazların listesini eklemiştir.
Bu cihazlar temelde evde kullanım cihazları olsa da, araç içi veya dış mekanda kullanım amaçlı cihazlar da giderek yaygınlaşıyor. Amazon Echo, Alexa gibi IoT(nesnelerin Interneti) cihazları, diğer bulut tabanlı hizmetlere bağlanan hoparlör biçimlerinden bazıları. Bu teknolojiler, hareket bozukluğu olan veya sınırlı hareket kapasitesi bulunan bir kişinin sesli komut vererek telefon etmek, alarm kurmak, müzik dinlemek, ürün siparişi vermek gibi bir dizi basit görevleri yerine getirmesini sağlıyor.
Görme Engellilerin Yaşamını Kolaylaştıran Ödüllü Türk Projesi
Bunlardan en güncellerinden biri ise WeWalk akıllı baston. YGA (Young Guru Academy) girişimi olan bu yerli ürün, engellilerin sosyal hayata tam ve bağımsız katılmasına yardımcı olmak için geliştirildi. Akıllı baston, baş ve göğüs hizasında önünüze çıkan engelleri algılayarak sizi uyarma işlevi yanında, telefonunuza bağlanarak kolay arama yapabilmenize de imkan sunuyor. Baston, aynı zamanda tüm uygulamalarla uyum sağlayabiliyor ve telefon ekranını simüle ediyor. Daha önce TIME dergisi tarafından 2019 yılının en iyi icatlarından biri olarak seçilen bu girişim, Microsoft’un Erişebilirlik için Yapay Zeka programına Türkiye’den seçilerek bir ilke imza attı. Buna göre, WeWalk projesi önümüzdeki 5 yıl için 25 milyon dolar bütçeye sahip olacak ve teknolojisini yapay zeka ile geliştirecek.
Akıllı teknolojiler ve yapay zeka herkes gibi engellilerin de sosyal, ekonomik ve eğitim hayatına katılımını giderek artırıyor ve topluma daha fazla destek olmalarını sağlıyor. Ancak, herkesin engellilik durumu ve yaşam koşulları farklılık gösteriyor. Pek çok insanın birden fazla ve farklı seviyelerde engeli, dolayısıyla farklı seviyede bakım ihtiyaçları olabiliyor. Diğer taraftan, bu kişilerin sosyal ve ekonomik durumu, iş ve eğitim hayatına ne ölçüde katılmaya ihtiyacı olduğu, yaşam alışkanlıkları, beklentileri ve talepleri de farklılık gösteriyor. Bu nedenle, tek bir teknoloji ürününün herkese uygun olması oldukça zor. Bu probleme yönelik olarak, özellikle bu teknolojiler üzerine uzmanlaşan kişilerin yetişmesi, çözüm için bir adım olabilir.
Yardımcı teknolojiler, şüphesiz ki engellilerin hayatında devrim niteliğinde farklar yaratıyor. Ancak, unutulmamalı ki tek başına teknoloji, bizlerin hayata entegrasyonunda sınırlı yere sahip. Engellilerin hayata eksiksiz kazandırılması için, sosyal ve yasal engellerin ortadan kalkması da, en az teknoloji kadar önemli. Buna iş yerlerinde engelli çalışan kontenjanı oluşturulmasından, toplu taşıma ve taksi hizmetlerinin engellilere uygun hale getirilmesi, medyanın engellilere hitap edecek şekilde yayın yapması, engelli sporunun desteklenmesine kadar sonsuz sayıda örnek verilebilir. Teknoloji tüm bu süreçlerin merkezinde yer almakta, ve geleceği inşa ederken kullanacağımız araçlar içinde belki de en önemlisi.
Kaynaklar:
https://ey-der.com/ana-sayfa/turkiye-ve-dunyada-engelliler/
https://livewellnow.co.uk/2019/07/21/smart-tech-devices-for-disabled-and-seniors/
https://www.iaccess.life/useful-smart-home-devices-for-people-with-disabilities/
