Kişiselleştirilmiş Yada Hassas Tıp Nedir?
Kişiselleştirilmiş tıp yada hassas tıp, hastalıkların teşhisi, tedavisi ve önlenmesine yönelik araçların tek tip yerine benzer genetik, çevresel, ve yaşam tarzı olan kişilere özel geliştirilmesidir. Tıbbın, kişiye özel olması, kişilerin genetik, moleküler farklılıklarının dikkate alınarak değerlendirilmesidir.
Geleneksel ilaçlar ve tedaviler geniş kitleler tarafından test edilir istatistiksel ortalamalar baz alınarak kullanıma sunulur. Ancak insanlar arasındaki genetik farklılıklar nedeniyle, bazı hastalar için olumlu sonuç veren tedavi ve ilaçlar bazı hastalar için olumsuz sonuç vermektedir.
Genlerimiz, davranışlarımız (egzersiz ve beslenme alışkanlıkları gibi) ve çevremiz, sağlığınızı etkileyen faktörlerdir. Hassas sağlığın amacı, bu faktörleri ölçerek ve buna göre sağlığınızı korumaktır. Herkes için aynı yaklaşımı kullanmak yerine, size göre uyarlanabilir.
“Kişiselleştirilmiş” kelimesi, tedavilerin ve önlemlerin her birey için benzersiz geliştirildiği anlamına gelse de durum böyle değildir. Bu nedenle hassas tıp kelimesi tercih edilmektedir . Hassas tıp, genetik, çevresel ve yaşam tarzı faktörlerine dayalı olarak hangi hastaların hangi hastalar için etkili olacağını belirlemektir, ancak, hala iki terim birbirinin yerine kullanılmaktadır.
Kişiselleştirilmiş tıp daha iyi teşhis ve tedavi yetenekleri sunarken, bazı kişi özelliklerine uygun olmayan tedavilerden ve bazı kişilerde meydana gelen ilaç yan etkilerinden korunması sağlanabilecektir.
Kişiselleştirilmiş tıp araştırmaları, hangi hastalar için hangi tedavilerin, hangi ilaçların güvenli ve etkin olacağını, hangi kişilerde olmayacağını tanımlamaya çalışmaktadır
Kişiselleştirilmiş tıp , genom dizilimi , büyük veri , tahmine dayalı analiz ve yapay zeka gibi teknolojilerin gelişmesi ile , tıpta yeni bir dönemin başlamıştır. Kişisel tıbbın gelişmesi için, uzun zamandır üzerinde çalışılan, insan Genom Projesi ile insanlara ait ortak genler ve kişiye özel genlerin tespit edilmesi gibi almamız gereken uzun bir yolun başındayız.
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), hassas tıbbı iki bölümde açıklar; tahmin ve önleme, tedavi ve yönetim.
Tahmin ve Önleme
Genetik, tahmin ve önlemede önemli bir rol oynar. Bazı hastalıklar kalıtsaldır veya aile öyküsü olan hastalarda daha büyük bir risk oluşturur.
Genom dizilimi, bir hastalıktan sorumlu bakterileri tanımlayarak bulaşıcı bir hastalığın daha fazla yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir. Hastalığa hangi mikropların neden olduğunu bilerek, doktorlar tedavi için en iyi eylem yolunu belirleyebilirler.
Tedavi ve Yönetim
Hassas tıp, halihazırda bir hastalığı veya hastaları da dikkate alır. Tümörlü hastalar için, doktorlar en iyi tedavi stratejisini belirlemek için tümör profili çıkarabilir veya bir tümörün genetik testini yapabilir. Tümör profili, bir tümörün geri dönme olasılığını tahmin etmeye de yardımcı olabilir. Örneğin, tekrarlayan meme kanseri olan kadınlar, tekrar ortaya çıkma riskini azaltmak için daha agresif bir tedavi görmeyi seçebilirler.
Farmakogenomik, benzer şekilde, bir doktora hastanın vücudunun bir hastanın DNA’sını analiz ederek belirli tedavilere nasıl tepki verebileceğini söyleyebilir.
Kişiselleştirilmiş tıbbın faydaları nelerdir?
Kişisel tıp ile, hastalık oluştuktan sonraki tedaviden çok, hastalıkların önlenmesine yönelik tedavilerde faydalı olacaktır.
Teşhis doğruluğunu artırması sağlanacaktır…
Kişiye özel ilaçların geliştirilmesi ile güvenli ilaç kullanımı sağlanacaktır.
Gelişen teknolojiler ile hastanın yapısına uygun olmayan tedaviler ve yan etkilerden dolayı oluşan maliyetleri düşürmüş olacaktır.
Hastalar ilaç ve tedavi denemelerindeki azalma ile Sağlık hizmetlerinde maliyetlerin düşürülmesi sağlanacaktır.
Hastanın kendi kişisel özelliklerine uygun tedavisi hastanın katılımını ve uyumunu artıracaktır.Kişisel tıbbın gelişmesi ile diğer tüm sağlık teknolojilerinde daha akılcı ve hızlı ilerleme sağlanacaktır.
The Journal of Precision Medicine’de yayınlanan yakın tarihli rapora göre, bu tür kişiselleştirilmiş yaklaşımları geniş ölçekte uygulamak, dünyanın dört bir yanındaki hastalar ve hastaneler için klinik ve mali sonuçları iyileştirmek için açık bir gerekliliktir.
Son tıbbi gelişmeler, kişiselleştirilmiş tıbbın mümkün olmasına izin verdi. Günümüzde minimal invaziv ameliyatlar, mümkün olan en doğru prosedüre izin veren ve böylece hastanede kalış süresini ve ağrıyı azaltan görüntü kılavuzlu tedavilerle gerçekleştirilmektedir.
Farklı tedavilere ve prosedürlere rehberlik etmek için görüntülemenin kullanılması, hassas tıpta önemli gelişmelerin anahtarıdır.
“Tıbbi teknolojideki ve ultrason, manyetik rezonans, CT, endoskopik kameralar ve robotik teknoloji gibi görüntüleme modalitelerindeki yeni gelişmeler, kesin prosedürler ve iyileştirilmiş hasta sonuçları için kuralları yeniden yazıyor. Rapora göre, günümüzün önde gelen cerrahları yüksek çözünürlüklü görüntüler için düzenli olarak bilgisayarlı tomografi ve anjiyografi sistemlerine güveniyor.
Hassas tıp, genetikten korunma, teşhis, tedavi ve yönetime kadar tüm süreci kapsar. Evde DNA testi gibi bazı bilgilere kolayca erişilebilir olsa da, hastalığın önlenmesi, teşhisi ve tedavisi ile ilgili varsayımlar veya kararlar vermeden önce doktorlarla görüşmenin önemli olduğunu unutmamak önemlidir.
1)https://www.genome.gov/genetics-glossary/Personalized-Medicine
2)https://www.jax.org/personalized-medicine/precision-medicine-and-you/what-is-precision-medicine#
3)http://www.personalizedmedicinecoalition.org/Userfiles/PMC-Corporate/file/pmc_age_of_pmc_ factsheet.pdf.
4) https://www.docwirenews.com/blog/docwire-blog-what-is-precision-medicine/
