Yaygın Hastalık ile Salgın Hastalık Arasındaki Fark Nedir?

Dünya Sağlık Örgütü COVID-19’u bir pandemik yani yaygın hastalık olarak ilan etti. Peki yaygın hastalığın salgın hastalıktan farkı nedir? Salgının başlangıcı (outbreak) , salgın hastalık (epidemik) ve yaygın hastalığın(pandemik) her biri için Türkçe’de “salgın” kelimesi kullanılmaktadır.  Ancak bu isimler salgının farklı evreleri için kullanılmaktadır. Basitçe ifade etmek gerekirse, salgın hastalığın bu üç senaryosu arasındaki fark bir ölçek meselesidir.

Salgın başlangıcı (outbreak)

Bulaşıcı bir hastalığın, küçük çapta ancak alışılmadık şekilde yayılım göstermesidir.

Kreşteki çocuklar arasında beklenmedik şekilde artış gösteren ishal ya da kusma buna örnek olabilir. Kreşteki 1 ya da 2 çocukta bu durumun görülmesi normal karşılanır. Ancak kreşteki çocukların 15’inde de bu semptomlar gözlenirse bu bir salgın başlangıcı olur.

Bir örnek, Çin’in Wuhan kentindeki pazardan alışveriş yapanlar arasında beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan pnömoni (akciğer iltihabı) vakalarıdır. Halk sağlığı yetkilileri artık pnömoni vakalarındaki ani artışın sebebinin SARS-CoV-2 olarak adlandırılan yeni bir tür koronavirüs salgını başlangıcı olduğunu biliyor.

Yerel sağlık otoriteleri, bir salgın başlangıcı tespit ettiğinde, bir soruşturma başlatırlar ve kaç kişinin etkilendiğini ve kaç kişinin hastalığı kaptığını belirlerler. Bu bilgiyi salgın başlangıcını nasıl kontrol edeceklerini ve ek hastalıkları nasıl engelleyebileceklerini çözmek için kullanırlar.

Epidemik (Salgın hastalık)

Salgın başlangıcından daha geniş bir coğrafi alana yayılır.

Koronavirüs vakaları Wuhan’ın dışında da görülmeye başlandığında, hastalığın yayılmaya başladığı anlaşılmıştı. Uzmanlar hastalığın yayılmasını önleme çabalarının yetersiz kaldığını ya da çok geç kalındığını anladılar. Bu hastalığın mevcut hiçbir tedavisi ya da aşısı olmadığı için beklenden bir sonuçtu. COVID-19 vakalarının Çin boyunca yayılması, salgın hastalık başlangıcının bir epidemiye dönüştüğü anlamına geliyordu.

Pandemik (Yaygın Hastalık)

Salgın hastalık kontrolden çıkıp uluslarası bir düzeyde yayılım gösterdiğinde buna pandemik denir.

Örneğin COVID-19 bulunduran bir hasta ABD’den Çin’e döndüğünde bu pandemik olarak değerlendirilmez. Ancak bu hasta aile üyelerini ve arkadaşlarını enfekte ettiğinde bunun pandemik olup olmadığı tartışılmaya başlanır. Yeni vakalar ortaya çıktığında ise hastalığın küresel yayılımının önüne geçmek için alınan tedbirlerin işe yaramadığı kabul edilir ve bu durumda salgın hastalığın bir yaygın hastalığa dönüştüğü kabul edilir.

Pandemik küresel sağlık tehlikelerinin en büyüğüdür ve dünyadaki farklı bölgeleri etkilemektedir. Daha isabetli adımlar atıldığında yaygın hastalığın kontrol altına alınması ve ortaya çıkardığı zararı minimize etmek mümkündür.

COVID-19’un veya başka bir bulaşıcı hastalığın pandemik olduğunun resmi olarak bildirilmesi, dünya çapındaki hükümetlere, kurumlara ve yardım kuruluşlarına, sınırlama yerine hafifletme çabalarına geçmelerini söyler. Küresel ölçekte ekonomik, politik ve toplumsal etkileri vardır ve Dünya Sağlık Örgütü bu kararı verirken çok dikkatli davranır.

Bu resmi beyan sizi korkutmamalıdır. Çünkü bu beyan, virüsün daha bulaşıcı ya da daha öldürücü olduğu anlamına gelmez. Hastalığı kapma riskinizin arttığını da göstermez. Covid-19’la savaşma çabalarınızın boşa çıktığı anlamına da gelmez. Fakat bunun tarihe geçecek bir olay olduğunu gösterir.

Kaynak: https://www.thejakartapost.com/life/2020/03/12/whats-the-difference-between-pandemic-epidemic-and-outbreak.html

(Texas A&M University’de Epidemioloji Doçenti olan Rebecca S.B. Fischer’in yazısından çevirildi.)