Sağlık Hizmetlerinde Simülasyon Teknolojileri
Casemice Firması Kurucu Ortağı Sinem Akdağ YALÇINER ile Sağlık Hizmetlerinde Simülasyon Röportajı ‘Vaka simülasyon’u birinci aşamada vakanın, hekimlerin zihninde canlandırılmasını sağlarken, ikinci aşamada bu vakayla ilgili hedef kitlenin, bu tip bir hastaya nasıl yaklaşacağını görmelerini sağlar’.
Sinem hanım öncelikle sizleri tanıyabilir miyiz ?
Casemice firmasının kurucu ortağıyım. 2013 yılından beri aktif olarak çalışıyorum . Ana konumuz vaka simülasyonları. İlaç sektöründe uzun yıllar çalışmış 2 kişi olarak burayı kurma amacımız bir projeyle başlamaktı bu proje: DOCMAZE vaka simülasyonu. Yaklaşık 7 yıl içerisinde 5 ayrı kategoride birçok vaka simülasyonu geliştirmiş olduk. Bunu yaparken özellikle Sakarya Teknokentte bir ofisimiz, orada yazılımcı arkadaşlarımız var. Bütün gelişimimizi yeni teknolojileri orada deneyimliyor, sonrasında onları kullanıcılarla buluşturmak için Levent ofiste operasyon ve pazarlama departmanıyla aktif olarak çalışıyoruz. Genç bir kadromuz var onun için her sene 2-3 tane yeni ürün ile piyasaya çıkabiliyoruz.
Sağlık alanındaki simülasyon teknolojilerinden bahsedebilir misiniz?
Simülasyon: Bir şeyin gerçeğini yaşamadan önce, onu sanal ortamda deneyimliyor olmak. Bizim yaptığımız da vakanın, aktarılacak kişi tarafından birebir, sanki karşısına o vaka gelmiş gibi deneyimliyor olması böylelikle kazanımının yüksek seviyelere ulaşıyor olması.
Hasta önce modellenir bu birçok farklı kategoride hasta olabilir. Nadir hastalıklar düşünün, hekimlerin nadiren gördükleri ve çoğu kez farklı endikasyonlarla karşılaştıkları hastalıklar oluyor. Hekim normalde 1 milyonda 1 ihtimalle karşılaşacağı bir şeyde anemnezden tedaviye kadar ki süreçte karşılaşmış oluyor, bu da birçok açıdan avantaj sağlamış oluyor.
Firmanızın üretmiş olduğu Casemobil uygulamasından bahseder misiniz?
Casemobil’i , biz yola çıkarken yurtdışı için planlamıştık. Çünkü Türkiye’de İpod’lar üzerinden de yapabildiğimiz aktiviteler vardı ama yurtdışı için bu tamamen link atmosferinde gerçekleşmesi gerekiyordu. Bizim fiziksel olarak bulunamayacağımız bir atmosferdi. Şuan Türkiye’de de en yüksek oranda Casemobil uygulaması kullanılıyor diyebilirim. Çünkü cep telefonlarınızdan bile rahatlıkla ulaşabildiniz bir platform. Burada hekimlerimiz ne yapıyor: Diyelim ki bir vaka var paylaşılmak istenilen bir vaka, herhangi bir hocamızın vakası olabilir onu diğer meslektaşları ile paylaşmak ve bunun üzerine yorum yapmak istiyor olabilir. Ya da farklı bir ülkeden gelen bir vaka olabilir öyle hayal edin. Bu vakayı biz simülasyon içerisine yediriyoruz, bu vakayı anlatacak olan hocamız henüz hiçbir şey söylemeden siz toplantıya katılan bir hekim olarak bu vakayı baştan itibaren çözümlemeye başlıyor, ona sorular soruyor, o size cevap veriyor; sonrasında fizik muayene yapıyor tahlil istiyor tahlil sonuçlarını görüyorsunuz. Sanki hekimimiz herhangi bir hastayı tedaviye götürürkenki basamaklar da ne yapıyorsa bunların hepsini yaşıyor.
Sonrasında eğer öyle bir hastayla karşılaşsa kendisi ne yapaydı nasıl bir yaklaşımda bulunurdu onu sisteme girmiş oluyor. Şimdi bu süreçten sonra artık bu vakayı hazırlayan, onunla ilgili konuşulmasını isteyen hekimimiz bununla ilgili bu vakayı çözen kişilerin yaklaşımını da görmüş oluyor. Bunun üzerine kendi yaklaşımını aktarabilir, birlikte bu vaka üzerine tekrar görüşülebilir. Temelde vaka simülasyon’u birinci aşamada vakanın çok net olarak hekimlerin zihninde canlandırılmasını sağlarken ikinci planda bu vakayla ilgili eğitim verecek bir kişi varsa ya da tecrübesini aktarmak isteyen kişi varsa, onun hedef kitlenin bu tip bir hastaya nasıl yaklaşacağını görmesini sağlar. Sonunda da çok güzel interaktif, herkesin kazanımının olacağı bir toplantı gerçekleşmiş olur. Bir platform üzerinden hekimin canlı ya da offline olarak videosunun yayınlanmasıyla eğitim tamamen kendisini tamamlamış olur. Şöyle güzel bir yanı var: Bu uygulama birçok ülkede yapılıyor. Şuan yurtdışından, yurtiçinden ve hekimlerimizden çok övgü alıyoruz. Çünkü bunun alternatifi powerpointte bir vakayı sunuyor olmak. Günümüzde o kadar çok uyaranımız var ki , orada bir saatlik vaka paylaşımında tüm odağımızı ona verebilmemiz, bu vakayı her detayıyla tam anlamıyla algılayabilmemiz çok zor. Bu da bu işi çok daha interaktif ve daha etkili hale getirmiş oluyor.
Sağlıkta simülasyon uygulamalarının faydaları ve tedaviye katkıları nelerdir? Maliyet açısından nasıl değerlendirirsiniz?
Şuanda en çok işe yaradığı nokta, hastalıkların teşhisi anlamında çok faydalı olduğu. Sonra protokoller değişiyor ve yeni protokollerin uygulamaya geçirilmesi aşamasında ciddi sıkıntılar olabiliyor. Çünkü o hastayı modellemek çok kritik. Burada hastanın modellenebilir ve hekimin zihninde çok net canlandırılıyor olması, büyük önem taşıyor. Şöyle söyleyebiliriz ki, teşhisin erken olması birçok hastalık için ekonomik olarak da fayda sağlıyor. Çünkü iş kaybını önleyebilecek değerlerden bir tanesini katmış olabiliyor. Ya da erken müdahale ile sağlığına ciddi anlamda kavuşmuş olabiliyor. Bunun dışında tedavide daha doğru tedavilere yönlendirme açısından büyük faydası var. Şöyle istatistikler var: Avrupa’da medikal error olarak geçiyor. Bu teşhis ve tedavi ile ilgili yapılan hata oranı %22. Şimdi %22 ciddi bir oran. Bu ciddi anlamda üstlerinde çalışarak çözüm bulmaya çalıştıkları bir alan. Bizimki de tam olarak buna dokunuyor. Bizim de yapay zeka destekli bir çok uygulamamız var, ama yapay zekanın bu işi tamamen ele alması, doğru teşhis ve hiçbir kayıp olmaması adına, datanın yönlendirmesi gerekiyor hekim’i. O noktaya gelene kadar hekimlerimizin donanımlı olması ve onların bilgi aktarımının daha etkin aktarılıyor olması gerekiyor. O anlamda simülasyonun çok büyük faydası var.
Dünyada sağlıkta simülasyon uygulamaları hakkında neler söylersiniz ?
Sağlıkta simülasyon özellikle bizim alanımız kapsamında uygulanıyor. Biz bu işe başlarken tabi ki esinlendiğimiz bir şeyler oldu. Mesela birçok üniversitede Simülasyon uygulanıyor. Yapılan simülasyondaki hedef daha zor vaka hazırlanmasına yönelik, mezun olmuş kişilerin birbirini güncellemesine yönelik değil; daha çok okulda temel eğitimi alan öğrencilere yönelik simülasyonlar. Tabi böyle olunca bu vakaların hazırlanması geribildirim verilmesi çok daha zor oluyor. Bizimkinin en büyük avantajı çok pratik olup, herkesin kendi vakasına rahat hazırlanarak paylaşabileceği bir noktada olması. Yurtdışında birçok çalışmada simülasyonun normal öğretime göre çok daha iyi eğitim verdiği, çok daha etkin olduğunu biliyoruz. Bir çok üniversite buna geçmiş durumda bizim de hedefimiz umut ettiğimiz şey Türkiye’deki üniversitelerin de daha yaygın kullanması.
Bu ürüne ait teknoloji ile ilgili gelecek yıllara dair öngörüleriniz ve firmanızın hedefleri nelerdir?
Biz yeni teknolojileri çok yakından takip eden bir firmayız. Özellikle Sakarya Teknokentte ki ekibimiz bizim var olan ürünlerimizi geliştirme ve yeni teknolojileri işimize nasıl katabiliriz odaklı. Şu anda yapay zeka destekli simülasyonlarımız çok etkin kullanılıyor. Hedefimiz, hekim karşısında akıllı bir hasta var ve onunla konuşuyormuş hissi yaratıyor olmak. Şimdi bir çok teknoloji olan Virtual Reality (VR) , Augmented Reality (AR) bizim de vaka simülasyonu için kullandığımız VR teknolojisi var. Şimdi burada bir teknolojinin yaygınlaşması için onun mutlaka ucuz ve herkes tarafından erişilebilir noktada olması lazım. Yapay zeka web üzerinden çok rahat ilerleyebilen bir teknoloji. VR dediğimiz zaman bu tamamen yaygınlaşma ile ilgili ve bunun içerisinde üretilen içeriğin rahat üretilebiliyor olması ile ilgili. Facebook’ta belirli bir takım geliştirmeler var yapılan. Buna uyum sağlamak için bu teknolojiyi de takip ediyoruz. Ama bize nerede gelecek görüyorsunuz dersiniz daha çok dev platformlarda diyebiliriz. Hekimlerin kendi vakalarını, kendi gruplarını oluşturup paylaşabilecekleri ve oradan bir takım kazanım elde edecekleri bir yandan hastanın faydalanacağını umuyoruz .
Simülasyon dediğim şey gerçekten çok önemli ve biz işin içine girdikçe daha da iyi anlıyoruz. Eğitimin vazgeçilmez bir parçası. Mimar Sinan‘da ders veriyorum, tüketici davranışları bakış açısı sadece bir ürünü yapmak ve satmak değil, asıl hedef ürünün fayda sağlıyor olmasıdır. Özellikle pandemi döneminde biz vaka simülasyonlarının, kişilerin daha işin içine girmesi ve daha net eğitimin gerçekleşmesi anlamında çok faydalı olduğunu gördük. Bizim hedefimiz ileride sadece Türkiye değil; dünyada da her tıp öğrencisinin mezun olduğunda, mutlaka bir Casemice vaka simülasyonu tecrübesini elde etmiş olması ve bunu daha ileriye taşıyor olmamız.
